Danken in het Griekse deel van de Bijbel
Er komt een groep met woorden voor in het Griekse deel van de Bijbel, die vertaalt is met ‘danken’. Het gaat om het werkwoord ‘eucharisteo’ (Strongnummer G2168), dat 41 keer voorkomt, het zelfstandig naamwoord eucharistia (G2169) dat 15 keer voorkomt, en het bijvoeglijk naamwoord ‘eucharistos’ (G2170) wat eenmaal voorkomt.
In eucharisteo komt het woord ‘eu’ voor dat ‘goed’ betekent. En het woord charis dat gunst of genade betekent. Het woord ‘eucharisteo’ zou dan van goede gunst/genade spreken betekenen, dat zou je kunnen vertalen met danken. Danken doe je als je vindt dat je een goede gunst hebt verkregen uit genade.
In de Rooms Katholieke kerk spreekt men van eucharistie vieringen. Deze benaming is van dit Griekse woord afgeleid en, afgaande op de betekenis van de naam, zijn het vooral ‘dankvieringen’. (Studiebijbel woordnummer 1975).
De NBV vertaalt negen keer dit woord met ‘dankgebed’ en wel voor twee gelegenheden. Eenmaal als Jezus ‘dankt’ voor de vissen en de broden waarmee daarna een menigte mensen wordt gevoed. En eenmaal dankt Jezus bij de Pesachviering. Dat was op de avond voor zijn gevangenneming.
Danken in het Hebreeuwse deel van de Bijbel
In het Hebreeuws deel van de bijbel gaat men God aanbidden, loven en prijzen omdat ze God bewonderen voor wie hij is en wat hij heeft gedaan. Het schijnt dat in het Hebreeuws er diverse woorden zijn om aanbidden, loven en prijzen aan te geven. Er is er ook één die danken betekent namelijk todah. Het woord dat men in Israël ook nu nog zegt als je iemand iets geeft.
In vertalingen van het Oude Testament is het Nederlands danken nauwelijks terug te vinden. Helaas. We treffen een enkele keer het woord ‘danken’ in de vertalingen aan. We komen 13 keer dank tegen, waarvan 3 keer dank aan God, 9 keer staat er ‘danken’, waarvan vier keer God danken, 1 keer staat er ‘bedankte’. Verder staat er 2 keer dankbaar en 2 keer dankbaarheid, het gaat dan alleen om dank tussen mensen. Het woord dankgebed komt niet voor in de vertalingen van het Oude Testament. Er zijn verschillende woorden in het Hebreeuws, die vertaalt zijn met ‘danken’ in de NBV vertaling. Men had bij de vertaling ook voor andere woorden kunnen kiezen.
Danken bij Paulus
Het woord danken komt meer dan veertig keer in de brieven van Paulus voor. Hij is een grootverbruiker van danken. Er zijn drie dingen die opvallen:
1. Danken heeft prioriteit. De dank gaat bij hem dikwijls voorop als hij zijn brieven schrijft. In zo’n beetje iedere brief dankt Paulus God in het eerste hoofdstuk. Alleen in de 2de brief van Korinthe en de brief aan de Galaten niet.
2. De dank van Paulus is gericht aan God de Vader en soms aan Jezus. En soms door Jezus aan God, zoals Paulus schrijft in Romeinen 1:8 en Romeinen 7:25).
3. De dank van Paulus kan over zo’n beetje alles gaan waar je in het leven mee te maken hebt. Voor Jezus en zijn werk. Zo dankt Paulus voor de genade, die door Jezus Christus is geschonken (1 Korintiërs 1:4). Voor de mensen die je kent (1 Timoteüs 2:1). Voor geestelijke zegeningen zoals voor het geloof van de gemeenten (Romeinen 1:8). Paulus dankt dat hij meer dan anderen de gave van klanktaal heeft gekregen (1 Korintiërs 14:18). Dat God Paulus heeft behoed voor verkeerde stappen (1 Korintiërs 1:1). Dat God Titus enthousiast voor de gemeente van Korinthe heeft gemaakt (2 Korintiërs 8:16), dat het evangelie van God ook voor de niet joodse volken is (2 Korintiërs 9:15). Voor de kracht die Paulus is gegeven en heeft toevertrouwd God te dienen (1 Tim. 1:12). Maar ook voor de dagelijkse dingen zoals voor het eten ,1 Korintiërs 10:30, en voor de collectegelden die zijn ontvangen 2 Korintiërs 9:16.
Jezus dankt God voor wonderen die nog moeten gebeuren
Johannes 11:41. Daarop keek hij (Jezus) omhoog en zei: ‘Vader, ik dank u dat u mij hebt verhoord’. Daarna zei Jezus: ‘Lazarus kom naar buiten’. Goed om al voordat er een wonder gebeurt duidelijk te maken wie ons het wonder geeft. Namelijk de Vader.
Overigens hier staat in de vertaling dat ‘God verhoort’ maar in het Grieks staat ‘hoort’, Strong G191. Er zijn daarom ook vertalingen waarin staat dat Jezus dankt dat God hoort. De Bijbel wil niet de indruk wekken dat God na het horen, dan gaat pas beslissen wat hij wel of niet gaat ‘verhoren’, zoals sommige mensen denken.
Je leest het vooraf danken ook in het verhaal van Gideon in het Hebreeuwse deel van de Bijbel. Rechters 7:15 Zodra Gideon de droom en de uitleg ervan had gehoord, boog hij zich dankbaar neer. Terug in het kamp spoorde hij de Israëlieten aan: ‘Het is zover! De HEER geeft jullie het kamp van Midjan in handen!’. De NBG vertaalt i.p.v met ‘zich dankbaar neer’ met ‘boog hij in aanbidding neer’.
Danken met je verstand, je hart of je geest
Je weet dat danken belangrijk is, je maakt een lijst en je dankt God omdat je het nodig vindt. Dit is prima natuurlijk. Het is danken met je verstand. Er kan je ineens iets moois overkomen of je ziet het bij een ander. Het ontroert je. Dat is danken met je hart. Misschien ontstaat er bij de lofprijzing en de aanbidding een drang om je bewondering uit te spreken. Woorden wellen automatisch bij je op. Dat is God danken met je geest. Paulus schrijft over dit onderscheid: “je kunt God danken met je verstand en danken met je geest”. (1 Korintiërs 14: 16).
Danken als houding
Wat Paulus ons vooral aanbeveelt is een houding van dankbaarheid. Gezien bovenstaande zou mijn omschrijving van dankbaarheid zijn: de innerlijke beleving van blijdschap over het leven en over sw Heer van het leven die al die mooie dingen in het leven geeft. Als je er worden aangeeft zou je dat danken, loven of prijzen kunnen noemen.
Kolossenzen 2:7 Blijf in hem geworteld en gegrondvest, houd vast aan het geloof dat u geleerd is en wees vervuld van dankbaarheid. En in 3:15. Laat in uw hart de vrede van Christus heersen, want daartoe bent u geroepen als de leden van één lichaam. Wees ook dankbaar. En in 4:2 Blijf bidden en blijf daarbij waakzaam en dankbaar.
Danken en moed
De apostel Paulus geeft twee keer aan dat er een relatie is tussen danken en moed. Je kunt misschien zeggen er is een relatie tussen danken, dankbaar zijn en moed, zie Handelingen 27:36. Nog duidelijker is het in Handelingen 28: 15 als Paulus in de buurt van Rome komt en de broeders uit Rome ontmoet. Hij dankt God en vat moed.
Zo zal teleurgesteld zijn in God en een mopper houding, iemand de moed ontnemen. Zie ook het getuigenis waarmee dit artikel begon. Dus wat is een mogelijk geneesmiddel als iemand de moed verloren heeft en depressief is geworden? Juist. Danken leren.
Dankbaarheid als middel voor genezing
Dankbaarheid brengt je dicht bij God, in de goede relatie met God. Daardoor is het al een middel voor genezing. Maar ook zonder de relatie met God zet het jezelf in een veel gezondere houding in het leven.
Het is een goed middel voor genezing bij depressie als teleurstelling of de moed verliezen daarbij een rol speelde. Het kan ook een middel voor genezing zijn bij stress klachten. Immers door de dankbaarheid komen je omstandigheden in een ander perspectief. Je relatie met God is dan de prioriteit en God als de goede Vader heeft geen hoge eisen maar Hij stelt je gerust.
Door depressie en stress klachten kunnen allerlei lichamelijke ziekten zijn ontstaan. Als je een lichamelijk ziekte hebt, dan is het ook goed om te zien of gebrek aan dankbaarheid een oorzaak zou kunnen zijn. Lees dit stukje tekst dan en volg de dank en levenslessen!
Het ultieme: danken onder alles
1 Tessalonicenzen 5: 18. .. dank God onder alle omstandigheden, want dat is wat hij van u, die één bent met Christus Jezus, verlangt.
Als dit deel van je leven is geworden, God onder alle omstandigheden danken, dan zul je niet snel onder de indruk zijn van wat er in en met je leven gebeurt. Overigens in de NBV en de NBG vertaling staat ‘dank God onder’. SV en HSV vertaling ‘dank God in’.
We lezen dat niet alleen van Paulus, maar ook van allerlei heiligen zoals Franciscus van Assisi en Bernardino van Siena. Dat waren mensen, die de stem van God volgden en daar ook blij en tevreden mee waren. Paulus schrijft dat hij geleerd heeft met alle omstandigheden genoegen te nemen. Dat geldt ook voor deze heiligen. Wat er hen ook gebeurde. Ze zouden zeker God niets verwijten. Ze lieten zich door niets van de wijs brengen in hun leven. Alleen de dood kon hun werk stoppen. Maar eigenlijk nog niet eens, want het was zo inspirerend dat anderen met het werk doorgingen. Goed om hun levensverhalen te lezen!
Niet God danken: heel onverstandig
In Romeinen wordt een categorie mensen genoemd, die God niet danken. Het zijn mensen waarmee het niet goed gaat aflopen (Romeinen 1:21).
Kronieken 32:25. Jechizkia was echter zo hoogmoedig geworden dat hij zich niet dankbaar toonde voor de weldaad die hem was bewezen. Zo riep hij Gods toorn over zich af, en ook over heel Juda en Jeruzalem.
Dankles
Wat hebben we nu geleerd?
Les 1: Danken zoals we het in onze traditie zijn gewend. Je kunt zeggen: ‘Ik dank u Heer’. Het betekent meer als je zegt: ‘Ik dank u voor dit en voor dat’. Het zegt onszelf toch ook meer als iemand erbij vertelt waarom hij ‘dankjewel’ zegt? Maak er een gewoonte van om God een aantal keer per dag te danken.
Les 2: Danken of moeten we het zegenen noemen zoals we dat vanuit de joodse traditie kennen. Zo kun je zeggen: ‘Gezegend bent u mijn God, die dit of dat gemaakt heeft en mij gegeven heeft’. Hierbij ben je gericht op God in plaats op jezelf en wat jij ontvangt. Maak er een gewoonte van op de persoon van God gericht dankzegging. Je kunt hier ook op variëren. Heer, wat bent u geweldig, wat bent u mooi, wat bent u goed dat u dit of dat zo mooi gemaakt heeft, mij gegeven heeft.
Les 3: Ga verder dan goede woorden uitspreken. Geef God de dingen die je Hem kunt geven: je plannen, je overtuigingen, je status, je positie, risico dat je door Hem te volgen je relaties kwijt raakt of je baan kwijt raakt. Geef Hem je tijd, je bezittingen of je geld. Je hoeft niet alles tegelijkertijd te doen. Begin met een onderdeel, als je zover bent.
Levensles
Leven in dankbaarheid is een enorme levensles. ‘Dankt God onder alles’ is de ultieme verwoording. Als je dat kunt, kan niets op deze wereld je meer deren. Dat maakt je ijzersterk.
Hoe leer je dat? Oefenen. Klein beginnen. Doe dankles 1, 2 en 3. Je zelf steeds weer van het spoor van de ondankbaarheid afbrengen, zodra je erop zit.
Liederen om te zingen
Lied 44 uit Liedboek van de kerken. Dankt, dankt nu allen God. Gemaakt in 1ste helft 17de eeuw. Geïnspireerd door het apocriefe boek Jezus Sirach 50:22-24.
Lied: ‘Wij danken u voor daag’lijks brood kracht en gezondheid Heer’.